– — Historia – Rogatka

Rogatka

Jest to jedna z młodszych wsi w gminie. Pierwsza informacja o jej istnieniu pochodzi z 1823 r. Wówczas nazywała się Rogatki. Komisja Hipoteczna Woj. Lubelskiego ogłaszała ostateczny termin na uregulowanie hipotek dóbr ziemskich, m. in. dla „wsi zarobnej Rogatki” (Dz.Urz.Woj.Lub. 1823, nr 11, s. 130-131, 154).
Również w 1839 r. figuruje jako Rogatki. Dopiero od 1888 r. funkcjonuje nazwa „Rogatka” (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 106-111 i podane tam: B.Czopek, Nazwy miejscowe, dz.cyt., s. 189).
Z Hipoteki m. Krasnegostawu i pow. krasnostawskiego /(A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 106-111 i podane tam: Arch.Państw. Zamość, sygn.1/ wynika, iż Rogatka należała do dóbr Siedliszcze Bramowe (dokumenty z lat 1884-1886). Z wykazu karczem z 1845 r. zamieszczonego w Dzienniku Guberni Lubelskiej wynika, że wieś Rogatka, w której mieściła się jedna karczma należała do gminy Siedliszcze Bramowe (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 106-111 i podane tam: Arch.Państw.Lub. o/Chełm – Hipoteka w Hrubieszowie, sygn. 20).
Jako samodzielną wieś wymienia ją Reskrypt Rządu Gubernialnego Lubelskiego z dnia 2 marca 1876, określając ją nazwą: Rogatka Majdan Nowy (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 106-111 i podane tam: Arch.Państw. Zamość – Hipoteka m. Hrubieszowa i pow. hrubieszowskiego, sygn. szo nr 2, poz. 302).
Sprawocznaja kniżka lublinskoj gubierni (s. 53) podaje, że w 1905 r. mieściło się w Rogatce 50 domów z 587 mieszkańcami, na co składało się 387 katolików, 195 prawosławnych i 5 luteranów. Osobno figurowała wieś Rogatka – Majdan Nowy, gdzie były 23 domy z 108 mieszkańcami (76 katolików i 32 prawosławnych).
Spis powszechny z 1921 r. podaje, że w Rogatce było 99 domów, w których mieszkało 614 mieszkańców, w tym: 329 kobiet i 285 mężczyzn, wyznaniowo: 482 katolików, 116 prawosławnych i 16 wyznania mojżeszowego. Zadeklarowana narodowość: 514 Polaków, 95 Rusinów i 5 Żydów (Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, dz. cyt., s. 29). Wykaz parafii prawosławnych pow. hrubieszowskiego z 1924 r. podaje 575 katolików i 81 prawosławnych w Rogatce.
W Rogatce rozwinął się również drobny przemysł – w 1908 r. powstała cegielnia polowa, właściciel Nuta Golbartyn, rocznie produkowała 200 tys. sztuk cegieł, natomiast w 1929 r. w Rogatce powstała cegielnia Józefa Burcia, która mogła produkować rocznie 100 tys. cegieł (Lubelski Dz.Wojewódzki 1932, rocznik XIII, s. 5). Księga adresowa Polski, s. 1166 podaje, że w latach 1926/27 znajdowała się cegielnia Goldbartyna, kołodzieje: F. Jagodziński, A. Kowalczuk, S. Pióro, K. Zawistowski, kowale: A. Kasperkiewicz, S. Kołodziej, P. Sadowski, murarze: L. Kasperkiewicz, W. Kasperkiewicz, Hetmańczuk, wyrób sit: K. Niedźwiedzki, takcze: F. Kontek, A. Pióro, J. Siergiej, W. Siergiej, artykuły spożywcze: I. Berman, Ch. Szlachter (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 106-111 i podane tam pozycje).
19 stycznia 1943 r. Niemcy przeprowadzili wysiedlenie, podczas akcji zamordowano 3 osoby, m. in. Jana Jaroszyńskiego (Rejestr miejsc… dz. cyt., s. 82). Natomiast ankieta o działaniach wojennych w gm. Dubienka (Arch.Państw.Lub. o/Chełm, Starostwo Powiatowe w Hrubieszowie, sygn. 167, k. 24-25) wymienia, że podczas akcji przesiedleńczej w styczniu 43 roku zabito 2 osoby, a 12 zginęło w obozach koncentracyjnych (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 106-111 i podane tam pozycje).
Systematischer Verzeichnis der Gemeinden und Dörfer, Distrikt Lublin C, 1944, s. 35-50 podaje, iż w 1943 r. leżąca w gm. Dubienka wieś Rogatka liczyła 341 mieszkańców (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 106-111 i podane tam pozycje).
Funkcję sołtysa w 1945 r. pełnił Kajetan Kubiński (Arch.Państw.Lub. o/Chełm, Starostwo Powiatowe w Hrubieszowie, sygn. 1162, k. 2). W 1947 r. sołtysem był Feliks Stadnicki (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 106-111 i podane tam: Arch.Państw.Lub. o/Chełm, Starostwo Powiatowe w Hrubieszowie, sygn. 159, k. 221).
W 1947 r. Rogatka liczyła 420 mieszkańców, była to największa miejscowość w ówczesnej gm. Dubienka po mieście Dubience (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 106-111 i podane tam: St.Pow. w Hrubieszowie, sygn. 155, k. 122). Choć już dwa lata później podano jedynie 263 osób, sołtysem nadal był Feliks Stadnicki /Akta gm. Białopole, Budżet na 1950 r., sygn. 10/ (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 106-111 i podane tam pozycje).
Obowiązujący od 1954 r. podział terytorialny (zamiast gmin na mniejsze gromady) ustanowił w Rogatce siedzibę gromady, do której należały oprócz Rogatki również Kajetanówka, Nowokajetanówka, Mateuszowo i Stanisławówka (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 106-111 i podane tam: Dziennik Urz. Woj. Rady Narodowej w Lublinie 1954, nr 15, poz. 64).
W 1906 r. w Rogatce urodził się poeta, krytyk literacki i publicysta – Jan Szczawiej (A. Wawryniuk, dz.cyt., s. 106-111 i podane tam: K. Prożogo, Słownik geograficzno-historyczny miejscowości i obiektów fizjograficznych gminy Dubienka, mps, Chełm 1988, s. 28).

« Wstecz

Wróć go góry